ՂՈՂԱՆՋ ՀԵՐՈՍԱԿԱՆ

…
Նրանց էր լսում մի ողջ Հայրենիք,
«Պատերազմիկ ենք,
Ոչ թե վայրենիք»:

Նրանց էր լսում թշնամին սաստված.
«Դուք ունեք սուլթան,
Մենք ունենք աստված»:

Նրանց ձայնի մեջ լսեցինք մեզ մենք,
«Մարդ կոտորելը
Սովրեցանք ձեզմեն»...
Ու եկեղեցիք պահքի մեջ մտան՝
Սգավորվեցին
Ամբողջ չորս ամիս,

Քանզի քայլում էր Մաքառումն ինքը
Իբրև գինովցած մի Բարեկենդան:
Սուրբ սեղանների վարագույրները
Փակված մնացին
Ամբողջ չորս ամիս,
Քանզի բացվել էր Հերոսությունը,
Որպեսզի իր տաք
Կրունկների տակ
Ազատությունը ահարկու թնդա :

Հարսներ,
Աղջիկներ,
Մայրեր,
Մանուկներ
Մերկացան իրենց արդ ու զարդերից,
Հագան քուրձ,
Ինչպես հագնում են զրահ:
Եվ ամեն հայ սիրտ
Դարձավ մի սրահ,
Ուր վհատությունն էր հոգեվարում
«Կա՛մ-կա՛մ»-ի հատու հարվածների տակ,
Եվ Ազատության ոգին էր պարում
Որպես վրնջող մի խենթ հովատակ:
110 000 զորքի հանդիման
Մարտնչում էին 6 000 քաջեր:
Չմարդկայնացած թուրքի հանդիման
Մարդեղինացած մի ազգ էր խաչել
Իր բախտն իր վրա:

Եվ սո՛ւրը նրա,
Որ ամբողջ վե՜ց դար սնար էր դարձել
Մեր մանուկների օրոցքի համար,
Սուրբ մատյանների գրքածածկերից
Խենեշ ժպիտով կարել էր բարձեր
Իր հաստ-իգացող նստուկին հարմար,-
Եվ սուրը նրա
Դիպավ մեր խոփին,
Մեր թարթիչ-նետով զինավառ կոպին,
Մեր մամիկների ասեղին ճարտար,
Մեր մանուկների հայացքին հարմար,
Մեր մանգաղների շեղբերին տոկուն,
Մեր թոնիրների խաչերկաթներին,-
Երբեք չմեռած հայկյան մեր ոգուն,
Որ ճառագայթող տասը մատներին
Չէր դրել հինա՝
Հոմանու նման,
Այլ քսել արյուն՝
Հովաննու նման,
Որ Հայտնության օրն ի վերջո հասնի,
Եվ ամեն մի ազգ արժանին տեսնի...
Իր վարդապետի մթին վեղարով
Թե ուզեր՝ գուցե և նա էր կարող
Հարկադիր մարտին միջամուխ լինել՝
Գոտեպնդումի խոսքերով զինել
Հուսահատվածին,
Քաջին մաքառող,
Որպես նորօրյա մի Ղևոնդ երեց:
Սակայն պայքարի զոհասեղանին
Նա բոլորովին ուրի՜շ զենք դրեց:
Իր ժողովրդի
Երգահան որդին
Իր ե՛րգը բերեց
Քաջորդաց մարտին,
Իր «Լո-լո»-ն՝
Մի ջո՛կ,
Մի դասա՛կ,
Մի գո՛ւնդ,
Եվ կռվողների հոգին հանեց թունդ,
Մեկին տասն արեց
Եվ հարյուր՝ տասին,
Նա՛
Խրոխտ «Լո-լո»-ն լուռ Կոմիտասի:
Սիփանա սարը գոռ արձագանքեց՝
Խռպոտ Նեմրութից չափը խլելով.
- Սիփանա՛... Լո՜-լո՜ ...
«Սուրբ Կարապետ» - ի զանգը զիլ զանգեց,
Ամեն մի զանգը՝ մի-մի... յո՜թ հոլով
- Կտրիճնե՛ր, Լո՜-լո՜ ...

Վարագա լեռը,

Շամիրամ-առուն
Նույն մեկ բայն էին անվերջ խոնարհում.
- Սուրը հագեցավ...

Ներկված Եփրատը ափերին տալով.
Վանա ծովակը տրտում խնդալով՝
Իրար ձայն տվին.
- ... Դրեցին պատյա՜ն...
Ո՛չ,
Չհագեցան սրերն, իհարկե,
Սակայն իսկապես դրվեցին պատյան,
Ու երազելով մի ահեղ ատյան՝
Հայ մաքառումը,
Կտո՜ր առ կտո՜ր,
Յուրաքանչյուրը՝ մի կարմիր հատոր,
Այս անգամ նորից չավարտվեց.
Հատվեց՝
Բացականչության ու կախման կետով...

Հայի արյունը նորից լերդացավ,
Ու վերքը դարձավ ապաքինելի:
Կսկիծ ու մրմուռ,
Ճմլող սրտացավ
Աչքերի խոսուն ապակիներին
Գրեցին, թե ե՛րբ ի չիք կդառնան...

Ձմեռը նորից գարուն է դառնում,
Ամառն է կրկին հետևում գարնան,
Ամառվա տեղը գարունն է բռնում,
Եվ նախ՝
Վախվորած, շվար ու մոլոր,
Ապա՝
Աննկատ և ակամայից
Ժպիտն է խաղում շուրթերին հայի.
Թևերն է ծալում ուժասպառ Լո-լո-ն,
Կոկորդն է ցամքում Վայ-աման-վայ-ի,
Նորից է հնչում նորից Նայ-նայ-ը:

Իսկ որտեղ երգը՝
Այնտեղ էլ նա է...

ՂՈՂԱՆՋ ԱՐԹՆՈՒԹՅԱՆ

Եվ վարանումից, վեճերից հետո,
Իբրև եզակի մի բացառություն,
Կանոնագրքի մի զանցառություն,
Անհայտ օրենքի չգրված կետով՝
Լոկ ձայնի՛ համար
Համարվեց նա սան:

Այդ կիզիչ ամառ
Նոր բոթեր հասան:

Սուլթան Համիդը, ի փառս ալլահի,
Ի նշան ահի
Ամեն մի հայի
Եվ ի գիտություն
Իր երկար քթով ամեն տեղ մտնող
Այդ Եվրոպայի,-
Սուլթան Համիդը տարավ ու բերեց
Եվ-
Ապտակի տեղ,
Ապտակի նման -
Շրը՜խկ՝
«Հայաստան» բառը արգելեց,
Լեզվից, քարտեզից, գրքերից, քերեց.
- Ջնջում եմ, չկա՜,
Ալլա՛հը վկա:
Եվ չի՛ էլ եղել,
Եվ չի՜ լինելու.
Քանդողը ես եմ,
Ո՞վ է շինելու...
Իսկապես, քանդածն ո՞վ պիտի շիներ,
Թե Ալեքսանդըր ցարն էլ իր հերթին՝
Սուրբ խաչելության նշանը սրտին,
Քրիստոնեական ժպիտը շրթին՝
Իր «ամենագութ» ձեռքով ցարական
Հայոց պատմությունն, իբրև առարկա.
Արգելեց բոլոր հայ դպրոցներում.
- Չկա՛, չի՜ եղել...

Սուլթանն ու արքան
Ձեռք ձեռքի տվին
Միևնույն թվին...

Իսկ ճեմարանո՛ւմ...
Թուրքախոս սանի կարոտ բերանում,
Անուշ մրգի պես, բայց չհալվելով,
Ի՛նչ բառեր էին հիմա քաղցրանում,
Անհայտությունից հանկարծ բարձրանում
Քաջն Հայկ, Արամ,
Տիգրան Մեծ, Արա,
Մաշտոց, Եղիշե,-
Ո՞ր մեկին հիշել...

Եվ չժանգոտած հին բանալիքը մեսրոպյան տառի,
Նախ դժվարությամբ,
Բայց հետզհետե մի լուրջ բարությամբ,
Ուրախ զնգոցով անվերջ պտըտվեց կողպեքում բառի.
Ու բացեց դռներ՝
Սխրագործության,
Դարպասներ բացեց՝
Ահեղ փորձության,
Եվ զարմանալի՛, անհավատալի՛, ճշմարի՛տ դեպքեր՝
Մահադարձությա՜ն...

Պ. Ս.

ՂՈՂԱՆՋ ԶԱՐԹՈՆՔԻ ԵՎ ԿԵՆՍԱՏՄԱՆ

Եվ խորհել, որ այդ նույն պահին,
Երբ թուրք սուլթանը այսպես վեհաշուք
Տոնում էր ծնունդն ու չմեռնելը հոբելյար Մահի,
Միևնույն պահին
Այդ նույն աշխարհում
Գարուն էր, գարո՜ւն:

Գարուն է, գարո՜ւն,
Բայց մարդասպանին դա չի խանգարում,
Դա չի խանգարում,
Որ արյամբ հորդի հայկական առուն,
Որ դիակներից քարափն անհատակ
Իր պռունկներով գա հավասարվի...

Ա՜խ, եթե անգամ քարե սիրտ ճարվի՝
Մարդկային սրտում բա կրա՞կ կարվի...

Որտե՞ղ էք տեսել որ թել-ասեղով
Կտըրված երակ վերստին կարվի...

Այս արհավիրքից, զուլումից այս չար
Դե, ե՛կ, տնավե՜ր, մի՛ խելագարվի...

Вначале было слово...

Вначале было слово, и слово было 2 байта, а больше ничего не было.

И отделил Бог единицу от нуля, и увидел, что это хорошо.

И сказал Бог: да будут данные, и стало так.

И сказал Бог: да соберутся данные каждые в свое место, и создал дискеты, и винчестеры, и компакт диски.

И сказал Бог: да будут компьютеры, чтобы было куда пихать дискеты, и винчестеры, и компакт диски, и сотворил компьютеры, и нарек их хардом, и отделил хард от софта.

Софта же еще не было, но Бог быстро исправился, и создал программы большие и маленькие, и сказал им: плодитесь и размножайтесь, и заполняйте всю память.

Hо надоело Ему создавать программы самому, и сказал Бог: создадим программиста по образу и подобию нашему, и да владычествует над компьютерами, и над программами, и над данными.

И создал Бог программиста, и поселил его в своем ВЦ, чтобы работал в нем. И повел Он программиста к дереву каталогов, и заповедал: из всякого каталога можешь запускать программы, только из каталога Windows не запускай, ибо маст дай.

И сказал Бог: не хорошо программисту быть одному, сотворим ему пользователя, соответственно ему. И взял Он у программиста кость, в коей не было мозга, и создал пользователя, и привел его к программисту; и нарек программист его юзером.

И сидели они оба под голым ДОСом и не стыдились.

Билл был хитрее всех зверей полевых. И сказал Билл юзеру: подлинно ли сказал Бог: не запускайте никакого софта?
И сказал юзер: всякий софт мы можем запускать, и лишь из каталога Windows не можем, ибо маст дай.

И сказал Билл юзеру: давайте спорить о вкусе устриц с теми, кто их ел! В день, когда запустите Windows, будете как боги, ибо одним кликом мышки сотворите что угодно.

И увидел юзер, что винды приятны для глаз и вожделенны, потому что делают ненужным знание, и поставил их на свой компьютер; а затем сказал программисту, что это круто, и он то же поставил.

И отправился программист искать свежие драйвера, и воззвал Бог к программисту и сказал ему: где ты? Программист сказал: ищу свежиедрайвера, ибо нет их под голым ДОСом.

И сказал Бог: кто тебе сказал продрайвера? Уж не запускал ли ты винды? Программист сказал: юзер, которого Ты мне дал, сказал, что отныне хочет программы только под винды,и я их поставил.

И сказал Бог юзеру: что это ты сделал?

Юзер сказал: Билл обольстил меня.

И сказал Бог Биллу: за то, что ты сделал, проклят ты пред всемискотами и всеми зверями полевыми, и вражду положу между тобою ипрограммистом: он будет ругать тебя нехорошими словами, а ты будешь продавать ему винды.

Юзеру сказал: умножу скорбь твою и истощу кошелек твой, и будешь пользоваться кривыми программами, и не сможешь прожить без программиста, и он будет господствовать над тобой.

Программисту же сказал: за то, что послушал юзера, прокляты компьютеры для тебя; глюки и вирусы произведут они тебе; со скорбью будешь вычищать их во дни работы твоей; в поте лица своего будешь отлаживать код свой.

И выслал Бог их из своего ВЦ, и поставил пароль на вход.

Предчувствие любви страшнее...

Предчувствие любви страшнее
Самой любви. Любовь - как бой,
Глаз на глаз ты сошелся с нею.
Ждать нечего, она с тобой.
Предчувствие любви - как шторм,
Уже чуть-чуть влажнеют руки,
Но тишина еще, и звуки
Рояля слышны из-за штор.
А на барометре к чертям
Все вниз летит, летит давленье,
И в страхе светопреставленья
Уж поздно жаться к берегам.
Нет, хуже. Это как окоп,
Ты, сидя, ждешь свистка в атаку,
А там, за полверсты, там знака
Тот тоже ждет, чтоб пулю в лоб...

(c) Константин Симонов